‘Zonder Stroomhuis geen Tramhaus’

De term ‘bewoners’ nemen we hier in de ruime zin des woords. Rosalie Braamkolk woonde écht in het pand en had daar ook haar atelier. Zij studeerde af aan de Design Academy. Haar maquette van het Stroomhuis maakt een tour door Eindhoven en stond al in het Stadhuis en het Van Abbemuseum. Eva Raaijmakers, afgestudeerd aan de kunstacademie in Den Bosch, sliep er misschien niet, maar was er wel veel te vinden en werkte er ook. Haar concept Folk Punk Take Over is er bijvoorbeeld geboren. Met een heus manifest onder de arm, een nieuwe stichting in de steigers, en veel plannen voor de toekomst is het Stroomhuis misschien wel verdwenen, maar de do it yourself-mentaliteit absoluut niet.

Het was opvallend. Nog geen paar uur nadat Eindhoven wakker werd met het nieuws dat het Stroomhuis die nacht in vlammen was opgegaan, staat er op de social media van het Stroomhuis de ferme uitspraak: ‘WE MOETEN DOOR’, doelend op een bandavond die de zaterdag erop meteen verplaatst werd naar Burgers. Deze woorden werden opeens een slogan bij alle activiteiten die rond het Stroomhuis werden opgetuigd; van het verkopen van zeefdrukposters bij shows tot een veiling van kunstwerken tijdens Dutch Design Week. De mensen achter het Stroomhuis bleven dus niet lang in een slachtofferrol hangen. 

Rosalie herinnert zich de plotselinge daadkracht die opwelde na de brand: “We stonden meteen aan. De knop ging om en we gingen rennen. Er moesten mensen met de pers praten, de fundraiser moest opgezet worden en het geld dat binnenkwam moest goed verdeeld worden. Er kwam heel veel op ons af en na een paar maanden kijk je opeens om je heen en denk je: ‘waar zijn we eigenlijk? Wat zijn we eigenlijk aan het doen? Wie zijn we eigenlijk? Wat betekent het allemaal?’” Eva vult aan: “Ik weet nog dat we elkaar na een tijdje aankeken en dachten: misschien zijn we nu heel hard aan het doorrennen, zodat we niet hoeven terug te kijken. Maar ik had ook gewoon het gevoel: ‘dit moet gebeuren. Iemand moet het doen’.” Rosalie lachend: “Misschien was het wel een kleine traumaverwerking, ja. Maar door al die reacties en hulp kan je ook niet bij de pakken neerzitten. Je voelt opeens een soort verantwoordelijkheid. Mensen vonden het Stroomhuis blijkbaar echt belangrijk, dan moet je dat beantwoorden. We konden niet zeggen ‘dat was jammer jongens… Oké, doei’.”

Steun kwam uit verwachte, maar ook onverwachte hoeken. Over het hele land – en zelfs in Engeland – werden fundraisers opgezet om het Stroomhuis te helpen. De Rotterdamse band Tramhaus, die zelf ook op de vrijdag tijdens Hit The City optreedt, was een van die bands die ten hulp schoot. Gitarist Micha Zaat heeft goede herinneringen aan het Stroomhuis: “Mijn eerste herinnering aan het Stroomhuis was met m'n vorige band Pig Frenzy. Dat zal zeker een jaar of zeven geleden zijn. Het Stroomhuis balanceerde voor mijn gevoel altijd tussen totale chaos en anarchie en een perfect werkende machine van mensen die hun volledige hart in de zaal stopten. Uiteindelijk is het Stroomhuis toch echt dat laatste: de mensen die het maakten, dat zal nooit vergeten worden.” De band schoot snel in actie: “Toen we het hoorden, waren we zelf op tour. Iedereen was aangeslagen en beduusd. Je wil de mensen wat ruimte geven om te rouwen, maar al gauw kwamen we op het idee om een benefietavond te organiseren in Rotterdam. Dat is dan toch het beste wat je kan doen: directe actie.”

Na de brand krijgt iedereen snel hulp en onderdak. Zo betrekken Rosalie en Eva allebei een atelier bij TAC. Het eerste half jaar hoeven ze niet eens huur te betalen. De bands oefenen bij POPEI, De Oefenruimte of Plan B en de opnamestudio wordt verplaatst naar mensen thuis, onder andere bij Koen Verhees van SØWT. Rosalie grinnikend: “We waren al heel erg DIY bij het Stroomhuis, maar nu moesten we nog creatiever worden om ergens terecht te komen en het te laten werken.”

Die DIY-mentaliteit hebben ze de afgelopen maanden omgezet in een stichting. Met Nieuw Eindhovens Peil (NEP) zet de groep achter het Stroomhuis een stichting op waar non-mainstream events onderdak kunnen krijgen, om uiteindelijk de alternatieve cultuur in Eindhoven te laten floreren. Op dit moment heeft de stichting al een aantal avonden georganiseerd, zoals de Barnyard Boogie-avonden in Dynamo, de Folk Punk Take Over-avonden in het Muziekgebouw en bandavonden in Burgers. Maar de stichting wil meer volgens Rosalie: “NEP moet ook zelf de DIY-cultuur uitstralen. We hebben veel kennis en een netwerk dat we in kunnen zetten. Niet alleen voor het organiseren van evenementen, maar ook het faciliteren van plekken, om een educatieprogramma op te zetten, het helpen met een subsidieaanvraag of het beheren van een budget. Dus als iemand bij ons aanklopt met de vraag ‘Ik zou dit-of-dat willen organiseren’, dan kunnen wij daarbij op elke mogelijke manier helpen.” NEP heeft zelfs een heus manifest dat op blaadjes bij de verschillende evenementen van de stichting te vinden zijn. 

Op dit moment wordt de stichting nog gerund vanuit de ateliers in TAC en is het postadres gewoon nog iemands woonhuis, maar willen ze uiteindelijk weer een eigen plek? Rosalie: “Er stond laatst in de krant dat wij misschien naar Microstad gingen. Daar zijn we ook nog steeds mee in gesprek en het is een hele interessante plek, maar ook niet gemakkelijk. Ze hebben hele vette ideeën, maar passen wij daar wel tussen? Ook met de regels die ze hebben en de huur die ze vragen. Zijn wij daar als groep wel klaar voor. Dat weet ik nog niet.” Eva heeft ook wat bedenkingen bij een nieuw gebouw: “De vaardigheden die we in het Stroomhuis hebben opgebouwd, zijn niet allemaal even relevant meer nu je geen pand meer hebt. Je moet als groep weer even aanvoelen hoe je daarbuiten met elkaar functioneert. Daar zijn we nu goed in geslaagd. De structuur wordt gewoon weer anders wanneer je een gebouw hebt, met nieuwe regels en een nieuwe organisatie.”

Maar dat er uiteindelijk een wens is voor een nieuwe eigen plek, is duidelijk. Rosalie is zelfs afgestudeerd op een idee van een modulaire plek waar de DIY-cultuur kan floreren. De belangrijkste bouwstenen van deze plek? De zeecontainer: “Ik ben gaan onderzoeken hoe zo’n nieuwe plek zou kunnen functioneren. Met nieuwbouw zit je automatisch aan een hoog opstartbedrag, met funderingen, beton en regels. Je heft de laagdrempeligheid meteen op. Met zeecontainers heb je daar geen last van. Het budget is veel lager, iedereen kan het zelf indelen en is veel flexibeler in gebruik. Veel steden hebben nu containergebouwen, zoals Rotterdam, Amsterdam en Berlijn. Een containerdorp op de oude plek van het Stroomhuis is ideaal. Je zit dicht bij Knoop XL (het nieuwbouwgebied rond het station – red) en staat pas over vijftien jaar op de agenda om aangepakt te worden. Tot die tijd kunnen we een tijdelijke bouwvergunning aanvragen. Deze bouwvergunningen mogen toevallig maar voor maximaal vijftien jaar uitgegeven worden, dus dat past allemaal mooi in elkaar. En wanneer ze beginnen met bouwen, kunnen wij die containers weer gemakkelijk ergens anders neerzetten, want we hebben geen funderingen.”

Dat dit soort undergroundplekken in de stad ook belangrijk is voor een band als Tramhaus, bevestigt Micha: “Dit soort plekken zijn onmisbaar. Zonder plekken als Stroomhuis geen Tramhaus. Dat zeker. De eerste stappen zetten we in dit soort zalen. En de geest van DIY-zalen als Stroomhuis leeft nog altijd door in onze muziek. Je doet het samen, we zijn onderdeel van een collectief, dat is uiteindelijk het simpele credo.” En ook over de underground scene in Eindhoven heeft de gitarist lovende woorden: “Wij kijken altijd met een bewondering naar de Eindhovense underground scene. Zeker de crew rondom het Stroomhuis, die natuurlijk nog steeds bestaat, lijkt een hechte groep vrienden te zijn. Ze ondersteunen elkaar en dagen elkaar uit. SØWT is bijvoorbeeld een van de beste bands van Nederland als je het mij vraagt. En ook nog eens super aardige mensen.” 

Rosalie zal haar onderzoek presenteren op de Graduation Show tijdens de Dutch Design Week. Maar er is meer. Samen met de maquette van het containerdorp brengt ze met de stichting ook een nieuw blad (‘zine’) uit. Rosalie: “Het is een soort van DIY-tutorial met tips. Hoe organiseer je zelf een concert of rave? Hoe organiseer je zelf een festival, met Skinfest in Mierlo als voorbeeld. Iemand van Rararadio geeft tips hoe je zelf een radiostation begint. Het moet echt een bundeltje worden om aan jonge mensen te geven die zelf toffe dingen willen organiseren in de stad. Daarin is ook een rol weggelegd voor NEP; we willen dingen creëren en vastleggen om door te geven voor de volgende generatie.”

Eva benadrukt de noodzaak om deze DIY-kennis door te geven: “Uiteindelijk wil je een plek creëren voor de volgende generatie om op diezelfde manier vrij te kunnen ontwikkelen zoals wij dat hebben kunnen doen in het Stroomhuis. Wij hebben veel geleerd van de oudere 2B-generatie (2B was een kraakpand achter de huidige Effenaar waar ateliers en oefenruimtes waren - red) en die kennis wil je ook weer doorgeven in een veilige omgeving waarin je kan experimenteren. En soms ook mag falen.” Dat dat een beetje rauw en met weinig regels moet zijn, is volgens haar evident: “Het hoeft allemaal niet zo veilig te zijn, want je moet kunnen vallen om te leren. Zoals in de skatescene, waar je bij elke val weer bijleert.” En dan lachend: “Ik kan niet skaten, omdat ik niet durfde te vallen. Maar op andere gebieden kan ik wel vallen.”