Zero Fucks Given: Hoe de vrouwelijke popiconen de status quo slopen

Achter de schermen worden beslissingen nog altijd vooral door mannen genomen en uit de cijfers van VNPF blijkt dat vorig jaar de line-ups van Nederlandse festivals voor 75% uit mannelijke artiesten bestonden op de hoofdpodia. Van de headliners was dit zelfs 90%. De verschuiving is al een tijdje ingezet, vrouwen veroveren de muzieksector steeds meer. Hoe gaat dit zich doorzetten in de toekomst, met het oog op een wereld die er niet echt inclusiever op lijkt te worden?

Zoals Alicia Keys al sprak in haar speech tijdens de Grammy Awards waar ze de Global Impact Award won: ‘dit is niet het moment om de diversiteit aan stemmen te onderdrukken.’ Ze vertelde dat ze altijd heeft moeten vechten voor respect, niet alleen als songwriter en componist, maar vooral als producer. Dat is niet zo gek, want hoewel het aantal vrouwelijke artiesten in de muziek toeneemt, is nog maar 14% van de songwriters vrouw en slechts 3% van de producers. Genoeg cijfers, tijd voor het hoopvolle verhaal. Alicia Keys droeg haar award op aan alle vrouwen die weten wat ze te bieden hebben. Laten we daarom vandaag niet alleen stilstaan bij de strijd, maar ook bij de kracht. Laten we de muzikale vrouw vieren, omdat zij in al onze levens hoorbaar is.

Waar we bij feminisme misschien in eerste instantie denken aan het doorbreken van stereotypen en het beklimmen van de barricades, lijkt de vrouwelijke kracht van artiesten nu steeds meer te liggen in kwetsbaarheid. Het vertellen van een persoonlijk verhaal en geen ‘flying fuck’ geven over wat anderen daarvan vinden – inclusief hoe ze zich daarbij presenteren. Neem Billie Eilish die eerlijk aan de hele wereld vertelt hoe ze last heeft van angsten, paniekaanvallen en depressie. In haar nummer ‘Everything I Wanted’ zingt ze over het gevoel van isolatie en de druk die ze ervaart door haar bekendheid. Over het niet goed kunnen omgaan met verwachtingen, ondanks dat ze haar dromen heeft bereikt.

Met die bekendheid kwam ook de kritiek op haar uiterlijk. In een interview vertelt Eilish dat haar gemoedstoestand parallel liep met hoeveel mensen op het internet van haar hielden. Ze werd afgemaakt omdat ze zich te ‘mannelijk’ kleedde en kreeg ze te horen dat ze aantrekkelijker zou zijn wanneer ze zich als vrouw gedroeg. Als ze zich vrouwelijker kleedde, was de andere helft van de wereld boos; “waar waren haar principes?”. Met haar laatste album ‘Hit Me Hard and Soft’ laat ze al die meningen los en kiest ze voor radicale eerlijkheid. Ze hoeft naar eigen zeggen zichzelf en het online publiek niet meer zo serieus te nemen: “Het voelt lichter, ook al is de boodschap dat niet”.

In het niet meer zo serieus nemen van meningen schuilt een daad van verzet die we bij meer artiesten terugzien. Sabrina Carpenter zegt: neem mijn teksten vooral niet te letterlijk, het is mijn gevoel voor humor. Zo schreef ze ‘Espresso’, over een man die ’s nachts wakker ligt en niet kan stoppen aan haar te denken, omdat zij het effect van een shot espresso op hem heeft. Carpenter benoemde in een interview met The Guardian dat ze ‘Espresso’ schreef als een manifestatietechniek tijdens een periode waarin niemand haar leuk vond op romantisch vlak: “No one was obsessed with me”. Iets minder diepgaand zou je kunnen zeggen, maar van dit lichte sarcasme gaat wel zelfvertrouwen uit.

Haar zesde album ‘Short ’n Sweet’ wordt zelfs gezien als testament voor nieuwe feministische ideeën. Met haar persoonlijke teksten – vaak gehuld in een humoristisch jasje – omarmt ze haar seksuele vrijheid. Alles met een luchtige toon, maar een duidelijke boodschap. Hoe een zangeres in een poppenjurkje juist de vijfde golf van feminisme kan belichamen? Vrouwen die open zijn over hun seksualiteit zijn nog altijd een makkelijk doelwit voor haat. Sabrina Carpenter is iemand die zich niets aantrekt van de backlash en stug doorgaat met laten zien dat vrouwelijkheid en kracht moeiteloos samengaan. Zoals ze zelf al zingt: ‘my give-a-fucks are on vacation’.

En laten we het hebben over Doechii, die geschiedenis schreef tijdens de Grammy’s. Als derde vrouw ooit won zij de award voor Beste Rap Album met ‘Alligator Bites Never Heal’. In haar speech vertelde ze hoeveel ze heeft gegeven voor dit album en hoe ze haar leven heeft gewijd aan nuchter blijven. Maar haar boodschap reikte verder dan haar eigen succes. Doechii richtte zich tot jonge, zwarte vrouwen: 'Ik weet dat er een meisje daarbuiten is, vele zwarte vrouwen die naar me kijken. Ik wil jullie vertellen: je kunt het. Alles is mogelijk. Laat niemand je beperken door stereotypes. Je bent precies wie je moet zijn.'

Met haar boodschap riep Doechii meisjes en vrouwen op om onbeschaamd zichzelf te zijn, omdat de wereld hen nodig heeft. Tijdens haar NPR Tiny Desk concert bracht ze het nummer ‘Black Girl Memoir’ ten gehore, een liefdesbrief aan zwarte vrouwen die de complexiteit van het leven als vrouw van kleur belicht. Doechii is ongefilterd zichzelf en verenigt de queer- en hiphopscene door openlijk haar biseksualiteit te omarmen en haar muziek te gebruiken als platform voor inclusiviteit. Ze weigert om stil te zijn over wie ze echt is en wat ze te bieden heeft, zoals ze dat ook wenst voor de volgende generatie. De vrouw van de toekomst.

De Amerikaanse artiesten laten van zich horen, maar hoe zit dat in Nederland? Froukje werd bij de 3FM Awards uitgeroepen tot beste artiest én sleepte samen met S10 de prijs voor beste samenwerking binnen met het lied ‘Ik haat hem voor jou’. Een ode aan hun vriendschap, de titel spreekt voor zich. En als hier in Nederland iemand de koningin van de kwetsbare, persoonlijke songs is, is het wel S10. Al vanaf haar eerste album ‘Snowsniper’ is ze open over haar gebroken jeugd en de eenzaamheid en angsten die daarbij komen kijken. Later stond ze als een van de weinige Nederlandstalige acts tussen de rapgrootheden op hiphopfestival Rolling Loud.

Waar S10 het persoonlijke in haar muziek niet schuwt, geldt dat net zo goed voor MEROL, Naaz en Sevdaliza – elk op hun eigen manier. MEROL zet haar speelse, elektronische pop in als feministisch wapen, door schaamteloos onderwerpen als seksualiteit en autonomie te claimen. Naaz, van Koerdische afkomst, gebruikt haar muziek als een dagboek en durft open te zijn over trauma’s, in de hoop anderen kracht te geven. En dan is er Sevdaliza, die haar grenzen verlegt met avant-gardistische producties en ijzersterke teksten over identiteit en vrouwelijkheid. Drie artiesten die laten zien dat kwetsbaarheid juist hun grootste kracht is.

De strijd voor gelijkheid is overigens niet meer alleen aan vrouwen. Steeds luider klinkt de oproep aan mannen om zich uit te spreken. Frenna neemt die verantwoordelijkheid en zet zich in voor meer gelijkheid in de industrie met zijn festival 7Fest, dat dit jaar in het teken zal staan van vrouwelijke artiesten. Hij vertelt in een interview met FunX: "Iedereen weet dat vrouwen in deze game tien keer zo hard moeten rennen als mannen om erkenning te krijgen. We willen dit jaar onze krachten gaan gebruiken om vrouwen meer in het zonnetje te zetten. Niet omdat ze dat nodig hebben, maar omdat ze dat verdienen.” Mooi gezegd Frenna.

Natuurlijk zijn er nog talloze namen te noemen van sterke vrouwen die verandering brengen, zoals Beyonce, Taylor Swift, Rosalía of FKA Twigs. Feminisme wordt diverser en krijgt steeds meer gezichten. Wat ze gemeen hebben: het zijn niet zomaar een paar popzangeressen in een glitterjurk. Ze geven hun eigen definitie aan wat vrouw zijn is, en die is breder dan de norm tot nu toe was. Het zijn allemaal krachtige vrouwen met een verhaal, die opkomen voor zichzelf en voor de volgende generatie. Het is aan ons om te blijven luisteren. Of niet natuurlijk – they don’t give a fuck.