Liturgy: “Blackmetal had ik nodig om me tegen af te zetten”

Het album '93696' is alweer een jaar uit. Met een speelduur van bijna 83 minuten - het is een dubbelalbum - biedt het een overweldigende en eclectische ervaring. Daarnaast dompelt het je onder in het filosofisch-spirituele systeem van bandleidster Haela Ravenna Hunt-Hendrix. Liturgy in het hokje blackmetal duwen is lastig na 15 jaar evolutie en experiment, maar met '93696' oogst de band bewondering binnen en buiten het genre, waar deze een unieke plek heeft veroverd.

Het is niet moeilijk om in conservatieve blackmetal-kringen stof op te doen waaien, maar Liturgy maakte er een ware zandstorm van toen Hunt-Hendrix in 2010 het manifest 'Transcendental Black Metal' dropte. Hierin stelt de artiest de fundamenten van het genre ter discussie en doet een voorstel voor een nieuwe, transcendentale route voor de toekomst. ‘93696’ is de realisatie van die visie. Voor Hunt-Hendrix is het misschien zelfs een conclusie van haar zoektocht in filosofie, religie, kunst en muziek.

In haar manifest stelt Hunt-Hendrix een hoopvollere route voor blackmetal, een die moet verlichten en verheffen, in tegenstelling tot het nihilisme van de originele ‘Hyperboreaanse’ scene. "Blackmetal was zo ontzettend 'evil', dat het een opstap biedt naar een krachtige reactie. De originele sound van de scene in de jaren negentig was zo radicaal en transformatief dat een reactie daarop het ook is. Als je kijkt naar die tijd, dan was rock niet radicaal. Nirvana was niet wereldschokkend, maar blackmetal wel en dat maakt onze drang om het goddelijke, het licht, te vinden met onze muziek zoveel extremer. Als Liturgy gestart was vanuit normale muziek, was onze expressie nooit zo intens geworden. Blackmetal had ik nodig om me tegen af te zetten."

Diverse bands kwamen rond 2010 met een nieuw blackmetal-geïnspireerd geluid, waarvan Krallice het meest nauw verwant is voor Hunt-Hendrix. "Zij komen ook uit New York en hebben een vergelijkbare muzikale achtergrond. Collin heeft zelfs een paar van onze albums opgenomen en we delen een liefde voor avant-garde en hardcore muziek. Mijn startpunt was ook niet black metal, maar ik raakte gefascineerd door screamo, klassieke muziek, mathcore... Daar houd ik nog altijd van. Er is nu zelfs een revival gaande; bands als Infant Island en Frail Body - die begin augustus Café The Jack liet schudden -  vind ik tof. Ook bands als Converge hebben een grote rol gehad in mijn muzikale vorming, maar ook klassieke muziek uit de 19de eeuw en minimalisme uit de zestiger jaren spelen een rol."

De achtergrond, die dus meer in de punk ligt dan traditionele metal, heeft ook Liturgy's live performance gevormd. Voor een project dat zo onderzoekend en introspectief is, zijn de live performances erg levendig. “Toen ik zelf naar shows ging waren dat emo en hardcore bands en dat kan heel luid en intens zijn, zonder dat agressie de bovenhand voert. Dat inspireert me. Optreden voedt mijn energie, een extatische beleving van het publiek ervaar ik ook.”

Hoewel voor Hunt-Hendrix de muziek het belangrijkste aspect is van haar kunstproject, is Liturgy altijd meer geweest dan dat. "Toen ik met blackmetal begon te experimenteren, studeerde ik ook filosofie. Ik was gefascineerd geraakt door continentale filosofie, met name 'Critical Theory' - een model om de burgerlijk-kapitalistische maatschappij te analyseren, maar ook te veranderen. Ik hing ondertussen veel rond met mensen uit de beeldende kunst, en ik onderzocht het discours over kunst. Dat heeft ook een grote rol in mijn werk en de laatste paar jaar ben ik zelf ook hierin actief. Na de komende tour heb ik een expositie in Oslo."

De derde component is de religieuze achtergrond van Hunt-Hendrix. "Ik kom uit een Christelijke familie en dat is altijd iets wat ik erg serieus neem. Het heeft een belangrijke rol in het totaal, wat je kan zien als een Gesamtkunstwerk, volgens het 19de -eeuwse idee; een totaalkunstwerk wat alles verenigt."

Opvallend is hoe de gedachte van het goddelijke bereiken door transcendentie een hoeksteen is in het origineel manifest van Liturgy. Hierin schrijft Hunt-Hendrix dat blackmetal duister is, maar ook een weg naar licht kan zijn, dat door de muzikale structuur het reikhalzend omhoog kan kijken. Dat aspect heeft op latere albums dan ook meer vorm gekregen, vertelt Hunt-Hendrix. "Ik heb pas een paar jaar terug het ‘universele orthodoxe’ gevonden, dus zelfs toen het album ‘H.A.Q.Q.’ uitkwam - met op de hoes een schema van het systeem op dat moment - was ik nog christelijk. Maar de ontwikkeling van het systeem is altijd een combinatie geweest, sinds ik bij ons eerste album dat manifest schreef."

Nu ze meer tijd besteedt in de filosofie en kunst, ziet ze connecties en verbindingen groeien. “Daar heb ik een woord voor: perichorese. Dat woord komt uit de Theologie en staat voor het soort leven dat de drie-eenheid van de vader, zoon en heilige geest vormen. De perichorese van muziek, kunst en filosofie is dat ook, hoewel ik het meta-perichorese noem. Ik vind het erg interessant om mensen te introduceren tot die drie verschillende aspecten en in een veranderende samenleving is het ook noodzaak."

Als we kijken naar het originele manifest, dan is er ook iets wat opvalt; na een zoektocht in rap, elektronische muziek en klassiek met 'Origin of the Alimonies', komt alles samen op het laatste album '93696'. Het is een album geworden wat de waarden compleet realiseert en dat beaamt Hunt-Hendrix ook. "Ja, zo voelt het en dat is fijn, maar ook bevreemdend. Elk eerder album voelde incompleet, maar dit is precies wat ik wilde en waarop ik hoopte. En dat maakt me ook wel angstig, want voor het eerst weet ik niet precies waar ik naartoe wil in de toekomst."

93696 is een meesterwerk van dik tachtig minuten, bestaande uit vier delen. De materie komt uit het systeem en was al te zien in het overzicht op de hoes van H.A.Q.Q. "Het idee van het album is niets minder dan een nieuwe samenleving met een hemelse kwaliteit en de delen vertegenwoordigen een soort engelenwetmatigheid die daaraan ten grondslag moet liggen. Soevereiniteit, hiërarchie, emancipatie, individuatie… Soevereiniteit draait om externe bronnen van motivatie, autonomie en spirituele volwassenheid. Hiërarchie heeft te maken met hoe je in lijn komt met de wereld met vaardigheden en bronnen. De meeste problemen in de wereld zijn tenslotte logistiek van aard, met behoeftes en middelen die niet bij elkaar komen. Emancipatie draait dan om het in staat zijn om mee te bewegen met de wereld die verandert en wetten aan te passen. Daarin kan je denken aan transrechten, burgerrechten, vrouwenkiesrecht; het gaat om aanpassen aan de wereld om ons heen. Tenslotte heeft individuatie te maken met ieders uniekheid en vrijheid om jouw ideaal te volgen en vorm te geven tot een werkelijkheid. De titel is een numerieke vertegenwoordiging van de hemel, en de plaat is dus een muzikaal schilderij van hoe deze eruit zou kunnen zien."

Voor het album werkte de band samen met de legendarische Stevel Albini. Een opvallende samenwerking, die ondanks het kortstondige contact een grote indruk op Hunt-Hendrix heeft gemaakt. Het overlijden van Albini in mei dit jaar, maakt haar dan ook emotioneel. "Ik heb hem alleen ontmoet toen we samenwerkten, maar hij was zo aardig, grappig en oprecht. Ook een harde werker, maar hij was ook ontzettend open minded, bijvoorbeeld over gender. Dat verraste me heel erg. Hij was bovendien onder de indruk van ons, omdat we in zijn woorden goed waren met onze instrumenten en geen miljoen takes nodig hadden. Dat maakt het leven makkelijk, want hij nam alles op de ouderwetse wijze op met tape."

De artiest omschrijft de plaat als een expressie van het vrouwelijk, van liefde en metamorfose. In 2020 kondigde ze aan zich te identificeren als vrouw, kort voor de release van 'Origin of the Alimonies’. Veel van '93696' is ook geschreven in die volgende periode, en in de thematiek is veel van haar persoonlijke proces terug te vinden. Hoe die transitie het album gevormd heeft, is lastig te verwoorden. "Ik begrijp het zelf nog niet helemaal, maar ik denk dat die transitie me een rust heeft gegeven, de druk om eindeloos te produceren is minder groot. Het gevoel van somberheid wat daaraan vooraf ging is nauw verbonden aan het 'Origin of the Alimonies' album. Hoewel ik muziek wil maken die hoopvol en positief is, zit er veel pijn en verdriet in dat album. Misschien heeft dit ervoor gezorgd dat ik beter in staat ben om dit project te realiseren. Het gevoel dat wat ik maak beter, dieper en harder moet zijn, is nu verdwenen."

Voor het eerst in het bestaan van Liturgy is er onduidelijkheid over de koers voor de toekomst, maar stilstaan is geen optie. Hunt-Hendrix voelt nog steeds een enorme drive. "Ik ben hier nog niet eerder geweest, op dit punt in wat een interessante reis is. Misschien is het tijd om een memoires te schrijven, gezien ik dit al lang genoeg doe en genoeg interessants te vertellen heb. Ik weet ook dat wat ik doe belangrijk is voor mensen. Het is niet voor iedereen, maar er is een type mensen met wie mijn werk resoneert. Er is nu veel angst en boosheid in de wereld, waarvan veel niet nodig is. Dus ik hoop mensen te raken op een betekenisvolle manier, en hen te helpen zien dat het de moeite waard is je dromen te realiseren."