Een systeem van perfectie: De dubbele realiteit van K-Pop

De wortels van K-Pop liggen in de jaren negentig, toen Seo Taiji and Boys en later groepen als H.O.T. westerse invloeden zoals hiphop en R&B begonnen te verweven met Koreaanse popmuziek. Deze nieuwe geluiden spraken de jeugd van Zuid-Korea aan en legden de basis voor wat zou uitgroeien tot een hele industrie. De tweede generatie K-Pop, met namen als SHINee, Super Junior en 2NE1, bracht de muziek naar een hoger niveau met professionele choreografieën en visueel indrukwekkende optredens. De échte wereldwijde doorbraak volgde in 2012 met PSY’s ‘Gangnam Style’. De videoclip was de eerste YouTube-video die de grens van één miljard views overschreed. Daarmee stond K-Pop als genre in één klap wereldwijd op de kaart - en in de playlists -, desondanks de taalbarrière.

Vandaag de dag bestaat het genre uit meer dan alleen popmuziek. Naast de gelikt uitziende groepen floreert een levendige K-Hiphop-, K-R&B- en K-Rockscene. Artiesten als Jay Park, Zico, Epik High en Crush geven hun eigen draai aan hiphop en r&b, waarbij ze grenzen tussen genres vervagen. Ook rockbands als DAY6 en The Rose combineren pop, rock en indie in nummers die ver weg staan van de klassieke K-Pop sound. K-Pop is geen uniform genre: het is een dynamisch, breed palet waarin ruimte is voor experiment, emotie en artistieke vernieuwing.

Toch waren het groepen als BTS en BLACKPINK die K-Pop definitief verankerden in het wereldwijde muzieklandschap. BTS brak binnen het K-Pop genre stereotypes door openlijk te praten over mentale gezondheid, onzekerheid en sociale druk. Met albums als ‘The Most Beautiful Moment in Life’ en ‘Love Yourself’ creëerden ze verhalende reeksen waarin fans zich konden herkennen en verliezen. Zo werden ze in 2020 de eerste groep sinds The Beatles die binnen twee jaar vier nummer 1-albums in de Verenigde Staten uitbracht. Nederland voelde die impact ook goed: BTS, en later ook BLACKPINK, ENHYPEN en ATEEZ verkochten de Ziggo Dome in Amsterdam al uit in de afgelopen jaren. Daarnaast tonen samenwerkingen met wereldsterren zoals Bruno Mars, J. Cole, Dua Lipa en Justin Timberlake ook aan dat K-Pop niet langer meer aan de zijlijn staat van de globale popindustrie, maar dat ze langzaam voet zetten in de mainstream.

Achter de gelikte videoclips en strakke choreografieën schuilt een zorgvuldig georganiseerd systeem. K-Pop artiesten worden vaak al op jonge leeftijd gerekruteerd als trainee en volgen jarenlange trainingen in zang, dans, talen en mediavaardigheden voordat ze mogen debuteren. Grote entertainmentbedrijven zoals HYBE, SM Entertainment, JYP en YG vormen de groepen. Dit doen ze niet alleen op basis van talent, maar ook op uitstraling, charisma en onderlinge dynamiek. Het concept van een groep wordt vaak eerst opgezet door de organisatie, met de eerste releases al volledig geproduceerd en geschreven. Wanneer de groep zichzelf heeft ‘bewezen’ aan het publiek en het entertainmentbedrijf, worden de teugels iets losser gelaten en zitten de K-Pop idols soms ook zelf aan de schrijftafel of achter de piano. SEVENTEEN en BTS mochten na hun debuut steeds meer muziek en concepten ontwikkelen. Dit gebeurt over het algemeen nog altijd onder strenge controle om ‘het perfecte plaatje’ te bieden, waarin muziek, visuele identiteit en verhaallijnen naadloos samenkomen.

Met het steeds grotere succes van de industrie, groeit ook het bewustzijn over deze werkwijze. Jarenlang moesten artiesten voldoen aan strikte gedragsregels, vaak al vanaf jonge leeftijd: niet daten, geen controverses veroorzaken en altijd het perfecte imago behouden. De druk om ‘perfect’ te blijven heeft in het verleden geleden tot burn-outs, depressies en zelfs zelfdoding. Het overlijden van Jonghyun (SHINee) en Sulli (f(x)) liet zien hoe zwaar het mentale en publieke gewicht is dat komt kijken bij het zijn van een K-Pop ster. De constante standaard voor perfectie komt niet uit het niets, maar komt deels voort uit de prestatiegerichte cultuur van Zuid-Korea waarin discipline, en uiterlijk en sociale verwachtingen zwaar meewegen. Van de basisschool tot aan de arbeidsmarkt, en zo dus ook in de K-Pop industrie.

Gelukkig verandert de industrie langzaam met de internationalisering van K-Pop. Er wordt meer gesproken over mentale gezondheid, er is meer ruimte voor diversiteit en een eerlijker beeld voor artiesten. BlackSwan had tot 2020 nog een Senegalees-Belgisch en een Braziliaans-Duits lid. Het is inmiddels ook niet ongewoon dat er minstens één lid is met een gemixte afkomst, vaak met Engels als tweede of derde taal. Nieuwe groepen zoals KATSEYE, een internationale meidengroep gevormd via HYBE’s Netflix-serie The Debut: Dream Academy, past binnen dat progressievere plaatje. De groep bestaat uit leden uit alle hoeken van de wereld, waarin alle leden zich onderscheiden in hun eigen stijl en persoonlijke expressie. Met hun nieuwe eigenaardige single Gnarly bereikt KATSEYE een wereldpodium buiten K-Pop om. Hierin wordt prominent gescholden en provocatief gedanst, wat voorheen echt not done was binnen de scene.

Een belangrijk onderdeel van het succes is de manier waarop K-Pop groepen omgaan met fans en de slimme inzet van social media. De entertainmentbedrijven waaronder de artiesten vallen, ontwikkelden hun eigen platforms als Weverse, UNIVERSE en Bubble. Daar kunnen fans exclusieve content bekijken, direct met hun favoriete artiesten communiceren – of dat lijkt in elk geval zo -, merchandise kopen en deelnemen aan officiële fanclubs. Via sociale media bouwen groepen een persoonlijke relatie op met hun publiek: vlogs, livestreams, reacties op fanposts; alles draagt bij aan een gevoel van nabijheid en verbintenis. Deze parasociale dynamiek, waarin fans zich persoonlijk verbonden voelen met iemand die ze nooit hebben ontmoet, is inmiddels een onmisbaar onderdeel van het K-Pop-ecosysteem.

Dat is wat K-Pop zo uniek maakt, het is geen passieve consumptie. Fans zijn actief betrokken. Niet alleen direct met de artiest, maar ook binnen de community zelf. Denk aan streaming parties, fanprojecten of evenementen zoals Random Play Dances (RPD’S). Tijdens zo'n dansfeest draait de DJ fragmenten van bekende K-Pop-nummers, en iedereen die de choreografie kent, springt spontaan het podium op. Het draait niet om perfectie, maar om de gedeelde vreugde van muziek, dans en herkenning. In Nederland zijn deze evenementen steeds populairder, en je ziet ze niet alleen in grote steden, maar ook op lokale festivals en bijeenkomsten.

K-Pop is geen tijdelijke trend, maar een genre dat blijft groeien en zichzelf voortdurend opnieuw uitvindt. Het bewijst dat muziek geen grenzen kent, en dat emoties en verhalen universeel zijn – ongeacht taal, achtergrond of afkomst. Van Seoul tot Amsterdam, van Coachella’s hoofdpodium tot K-Pop events in Nederland: K-Pop verbindt mensen wereldwijd.